Kiedy powstał Kodokan?
„Ogólna historia Kodokanu" podaje datę 5 czerwca 1882, lecz historia ta została napisana trzydzieści lat później. Pierwsza Księga Przyrzeczeń datuje się na siedemnasty rok Meji, czyli na rok 1884. Bardziej więc uczciwe będzie stwierdzenie, że narodziny Kódokan Judo sięgają 1884 roku.
W okresie gdy Kano mieszkał w Kojimachi, Ue-Nibancho, dom jego przypominał dojo ju-jutsu. Było to dojo z dwudziestoma tatami i podwyższeniem, podzielonym na dwie części. Po jednej stronie znajdowały się miejsca dla mistrzów, a po drugiej – dla gości honorowych.
Judo nie było jeszcze wtedy doskonałe, przynajmniej w zakresie teorii. W 1883 rokuKano dzięki Tsunetośhi Iikubo odziedziczył materiały instruktażowe szkoły Kito-ryu. W tym samym roku zorganizował lekcje ken-jutsu w Instytucie Ministerstwa Edukacji. Kano studiował też rękopisy instruktażowe szkół: Kito-ryu, Tenshin-shinyo-ryu, Toda-ryu, Sekiguehi-ryu i Shibukawa-ryu.
Kano dokonał znacznego wysiłku, aby nadać pełną formę swemu nowemu ju-jutsu. W 1884 jego wysiłki i w teorii, i w praktyce przyniosły doskonałe efekty. Wtedy Kano zmienił nazwę ju-jutsu na judo. Później, podczas konferencji zorganizowanej przez Kano w sierpniu 1889 roku, w nowym dojo w Fujimicho, wyjaśnił po raz pierwszy: „W naszym Kodokanie utworzyliśmy zupełnie nową sztukę, różną od innych starych szkół. Zachowaliśmy tylko kilka podstawowych elementów. Dlatego nazywamy tę sztukę Kódokan judo, a nie taką czy inną szkołą; każda szkoła (ryu) ma bowiem swój początek. Kódokan judo nie ma żadnego początku, jest czymś unikalnym w świecie. Jeżeli w przyszłości jacyś członkowie Kodokanu zapragną stworzyć nową
formę judo, będą musieli nazwać ją Kodokan-ryu, ponieważ będzie się ona wywodzić z Kodokanu".
W rzeczywistości nikt nie zna dokładnie początków Kodokanu. Ani Tsunejiro Tomita, ani nawet Jigoro Kano nie podają ścisłej daty. Kano początkowo, kiedy rozpoczął ćwiczenie ju-jutsu, nie sądził, że tak bardzo zaangażuje się w tę sztukę walki. Nawet później, kiedy powstał Kodokan-judo, Kano nie przypuszczał, że judo stanie się tak popularne nie tylko w Japonii, ale i na świecie.
Analizując stare rękopisy instruktażowe różnych szkół ju-jutsu i szukając przewodniej zasady całego systemu, Kano systematyzował techniki i doskonalił je od strony przydatności w walce. Trudno stwierdzić, kiedy Kano podjął decyzję o stworzeniu Kodokanujako efektu swoich przemyśleń i studiów nad ju-jutsu.
W swoich pamiętnikach Kano tak wspomina: „Moja radość była wielka, gdy po raz pierwszy ujrzałem mistrza ju-jutsu, a następnie ucznia i w końcu nauczyciela judo. Bardzo niewielu było tych, którzy poświęcili się studiowaniu ju-jutsu, a potem judo od początku swoich ćwiczeń. Jednym z tych niewielu ludzi był Yamaoka".
Mimo to Tekki Ogura, bliski znajomy i uczeń Tesshu YamaAi, komemtując ten fragment wspomnień Kano, mówi: „Tak, Yamaoka ćwiczył judo, lecz bez wątpienia jeszcze nie rozumiał idei judo, gdyż nigdy nie zademonstrował tej sztuki publicznie".
Trzydzieści lat później, gdy Kano poprosił Kendo Yokoyamę o napisanie „Historii rozwoju Kodokanu", człowiek ten zupełnie nie wiedział, jaką datę uznać za początek Kodokanu.
W piętnastym roku ery Meiji (l882 rok), powstała „Księga Życzeń"’, wszyscy członkowie Instytutu Kano zostali w niej ujęci. Dziesięciu zostało zapisanych w 1882 roku, a ośmiu w następnym – 1883. Dojo, gdzie Kano prowadził ćwiczenia, nadal używając dla swojej sztuki nazwy ju-jutsu, było bardzo niewielkie.
Tsunejiro Tomita uważa, że Kodokan datuje się od lutego 1882 roku, tj, od momentu gdy on i Kano zamieszkali w świątyni Eishoji i rozpoczęli pierwsze ćwiczenia. Można to ostatecznie uznać, ale faktycznie utworzenie Instytutu Kodokan powinno być datowane o dwa lata później – na rok 1884 —
gdyż, jak już wspomniano, ód tego roku Kano używa nazwy judo, a nie jak dotychczas-ju-jutsu.
W świątyni Eishoji godziny ćwiczeń nie były określone49. Gdy Kano wracał wieczorem z Gakushuin, rzucał książki i nakładał swoje keikogi, poświęcając się ćwiczeniom. Jeśli ktoś go odwiedzał, wtedy na keikogi zakładał haori. Zaczynał ćwiczyć, gdy czuł się na siłach – obojętnie czy to był dzień, czy też noc.
W każdą niedzielę miał cztery lub pięć treningów trwających do 23.00 lub nawet do północy.
Nauczycielami byli Kano i Tsunetoshi iikubo. likubo przychodził do dojo regularnie kilka razy w tygodniu.
Obaj mistrzowie czasami walczy li ze sobą. Tsunetoshi był bardzo silny, lecz Kano potrafił mu się przeciwstawić; Jigoro miał wtedy dwadzieścia dwa lata, był pełen wigoru i wcześniej uczył się ju-jutsu. Tsunetoshi dzięki swej doskonałej technice zawsze znalazł słaby punkt u Kano i rzucał go w elegancki sposób,podziwiany przez Tsunejiro Tomitę i Shiro Saigo. Ale czasami zdarzało się, że to Kano rzucał Iikubo za pomocą uki-goshi lub harai-goshi, które były jego ulubionymi technikami. Ze względu na wiek – miał już ponad czterdzieści lat – Iikubo zwykle kończył trening wcześniej, gdyż brakowało mu tchu. Podczas ćwiczeń w Eishoji Tsunetoshi brał udział w randori lecz po przeniesieniu dojo do Kojimachi
Nibancho ćwiczył już tylko kata.
Uczestnikom ćwiczeń podawano wtedy napój chłodzący sporządzony z prażonej kukurydzy, zimnej wody i sfermentowanego cukru. W tamtych czasach napój ten był tak popularny jak obecnie kawa i podawano go w licznych restauracjach. Od czasu do czasu, okresowo rząd zabraniał konsumpcji tego napitku; jego
nadużywanie uważano za nierozsądne, ponieważ dzięki sfermentowanemu cukrowi zawierał pewien procent alkoholu. Podawanie napoju chłodzącego w dojo, po ćwiczeniach, uważano za wielki przywilej.
W styczniu 1883 roku Jigoro Kano i jego uczniowie przeprowadzili się ze świątyni Eishoji do domu Yoshio Tanaki. Dom ten znajdował się tam, gdzie obecnie stoi budynek uniwersytetu Senshu. Kano musiał się przeprowadzić, gdyż nadal uczył w Gakushuin, a ponadto dziesięć godzin tygodniowo uczył także w Instytucie Kobunkan. Instytut ten znajdował się bardzo daleko zarówno od Gakushuin, jak i od Eishoji. Z tego więc powodu opuścili świątynię Eishoji. Ponieważ jednak nowe pomieszczenia nie pozwalały na otwarcie dojo, Kano zdecydował się na wykorzystanie w tym celu starej szopy. Szopa ta była tak duża jak pomieszczenie w Eishoji,lecz przy tym ciemna, bardzo zimna w zimie, zaś latem panował tam zaduch. Podłoga był twarda, ale chybanajbardziej przeszkadzały w ćwiczeniach drewniane, stojące pośrodku filary.
Tsunetoshi likubo niezbyt często przychodził do owego dojo. Kano także miał wiele pracy w Kobunkan i nie ćwiczył tak dużo jak przedtem.
Gdy zbliżał się czas ćwiczeń, Tsunejiro Tomita i Shiro Saigo szli do szopy. Okrywając głowy ubraniami do ćwiczeń i chroniąc się w ten sposób przed zimnem. Jeżeli Kano nie mógł przyjść, sami rozpoczynali ćwiczenia ju-jutsu.
Rozkład ćwiczeń wyglądał w ten sposób, że ćwiczono od godziny piętnastej aż do wieczora, a w niedzielę od siódmej godziny rano do południa.
Pewnej niedzieli Shiro Saigo spóźnił się i zobaczył Kano siedzącego pośrodku dojo.
– Jeżeli ktoś przyjdzie, aby się zapisać do naszego dojo – powiędnął Kano – nikogo tu nie zastanie, bo jesteś nieobecny, a więc Saigo spróbuj przychodzić na czas!
Saigo zamarł, usłyszawszy tę uwagę i nigdy już się nie spóźniał.
We wrześniu 1883 roku Kano znowu przeniósł siędo Kojimachi Ue-Nibancho i ponownie zamieszkał wspólnie ze swymi uczniami. Dom ów posiadał ogród, pośrodku którego stała niewielka świątynia shinto. Właścicielem posesji był niejaki Kamiyo.
Najpierw korzystano z maleńkiego pokoju (osiem tatami), później dzięki uprzejmości właściciela zbudowano w ogrodzie dój o o dwunastu tatami. Typowa tatami ma wymiary 188 cm na 94 cm, a gruba jest na 6 cm. Nowa tatami mimo, że mała, miała bardzo wysoką jakość. W dojo znajdowało się też podwyższenie – dla mistrza i gości – oraz shoji w jednym końcu.
Na początku 1884 roku „Księga Życzeń" została zatwierdzona. Tych, którzy byli uczniami Kano od 1882 roku, poproszono o złożenie podpisów.
Jako pierwszy podpisał się będący najstarszym uczniem, Tsunejiro Tomita, a po nim Seiko Higuchi.
Przyrzeczenie brzmiało następująco:
l .Stałem się uczniem judo. Przyrzekam nie zaniechać ćwiczenia bez ważnego powodu.
2. Przyrzekam nie robić nic, co splamiłoby honor naszego dojo.
3. Przyrzekam nie ujawniać sekretów dojo bez pozwolenia mistrza.
4. Przyrzekam, że nie będę nauczał judo bez pozwolenia mistrza.
5. Przyrzekam przestrzegać przepisów dojo podczas nauki, a i później, gdy będę nauczał judo, nigdy nie złamię przepisów.
Każdy podpisał się pędzelkiem umoczonym we własnej krwi. Potem co roku organizowano w Kodokanie różne uroczystości: Kagami-biraki tj. Dzień Nowego Roku, zawody czerwono-białych, miesięczne egzaminy i ceremonie promowania na wyższy stopień. Wówczas ćwiczących było jeszcze niewielu, więc zawody czerwono-białych kończyły się w ciągu dwóch godzin. Obecnie potrzeba na to ponad dziesięciu godzin, a nieraz i więcej.
Dzień, w którym powstała ta Księga, był wielkim wydarzeniem dla Kodokanu. Od tamtego dnia Nihonden Kodokan Judo stało się powszechnie znane.
Tego samego dnia Shiro Saigo i Tsunejiro Tomita otrzymali dyplomy na l dan. To oni pierwsi uzyskali czarne pasy w Kodokanie. Mniej więcej w tym samym czasie uczniami Kodokanu zostali – znani później jako wybitni nauczyciele judo – Śakujiro Yokoyama i Yoshiaki Yamashita.
Kano dokonał znacznego wysiłku, aby nadać pełną formę swemu nowemu ju-jutsu. W 1884 jego wysiłki i w teorii, i w praktyce przyniosły doskonałe efekty. Wtedy Kano zmienił nazwę ju-jutsu na judo. Później, podczas konferencji zorganizowanej przez Kano w sierpniu 1889 roku, w nowym dojo w Fujimicho, wyjaśnił po raz pierwszy: „W naszym Kodokanie utworzyliśmy zupełnie nową sztukę, różną od innych starych szkół. Zachowaliśmy tylko kilka podstawowych elementów. Dlatego nazywamy tę sztukę Kódokan judo, a nie taką czy inną szkołą; każda szkoła (ryu) ma bowiem swój początek. Kódokan judo nie ma żadnego początku, jest czymś unikalnym w świecie. Jeżeli w przyszłości jacyś członkowie Kodokanu zapragną stworzyć nową
formę judo, będą musieli nazwać ją Kodokan-ryu, ponieważ będzie się ona wywodzić z Kodokanu".
W rzeczywistości nikt nie zna dokładnie początków Kodokanu. Ani Tsunejiro Tomita, ani nawet Jigoro Kano nie podają ścisłej daty. Kano początkowo, kiedy rozpoczął ćwiczenie ju-jutsu, nie sądził, że tak bardzo zaangażuje się w tę sztukę walki. Nawet później, kiedy powstał Kodokan-judo, Kano nie przypuszczał, że judo stanie się tak popularne nie tylko w Japonii, ale i na świecie.
Analizując stare rękopisy instruktażowe różnych szkół ju-jutsu i szukając przewodniej zasady całego systemu, Kano systematyzował techniki i doskonalił je od strony przydatności w walce. Trudno stwierdzić, kiedy Kano podjął decyzję o stworzeniu Kodokanujako efektu swoich przemyśleń i studiów nad ju-jutsu.
W swoich pamiętnikach Kano tak wspomina: „Moja radość była wielka, gdy po raz pierwszy ujrzałem mistrza ju-jutsu, a następnie ucznia i w końcu nauczyciela judo. Bardzo niewielu było tych, którzy poświęcili się studiowaniu ju-jutsu, a potem judo od początku swoich ćwiczeń. Jednym z tych niewielu ludzi był Yamaoka".
Mimo to Tekki Ogura, bliski znajomy i uczeń Tesshu YamaAi, komemtując ten fragment wspomnień Kano, mówi: „Tak, Yamaoka ćwiczył judo, lecz bez wątpienia jeszcze nie rozumiał idei judo, gdyż nigdy nie zademonstrował tej sztuki publicznie".
Trzydzieści lat później, gdy Kano poprosił Kendo Yokoyamę o napisanie „Historii rozwoju Kodokanu", człowiek ten zupełnie nie wiedział, jaką datę uznać za początek Kodokanu.
W piętnastym roku ery Meiji (l882 rok), powstała „Księga Życzeń"’, wszyscy członkowie Instytutu Kano zostali w niej ujęci. Dziesięciu zostało zapisanych w 1882 roku, a ośmiu w następnym – 1883. Dojo, gdzie Kano prowadził ćwiczenia, nadal używając dla swojej sztuki nazwy ju-jutsu, było bardzo niewielkie.
Tsunejiro Tomita uważa, że Kodokan datuje się od lutego 1882 roku, tj, od momentu gdy on i Kano zamieszkali w świątyni Eishoji i rozpoczęli pierwsze ćwiczenia. Można to ostatecznie uznać, ale faktycznie utworzenie Instytutu Kodokan powinno być datowane o dwa lata później – na rok 1884 —
gdyż, jak już wspomniano, ód tego roku Kano używa nazwy judo, a nie jak dotychczas-ju-jutsu.
W świątyni Eishoji godziny ćwiczeń nie były określone49. Gdy Kano wracał wieczorem z Gakushuin, rzucał książki i nakładał swoje keikogi, poświęcając się ćwiczeniom. Jeśli ktoś go odwiedzał, wtedy na keikogi zakładał haori. Zaczynał ćwiczyć, gdy czuł się na siłach – obojętnie czy to był dzień, czy też noc.
W każdą niedzielę miał cztery lub pięć treningów trwających do 23.00 lub nawet do północy.
Nauczycielami byli Kano i Tsunetoshi iikubo. likubo przychodził do dojo regularnie kilka razy w tygodniu.
Obaj mistrzowie czasami walczy li ze sobą. Tsunetoshi był bardzo silny, lecz Kano potrafił mu się przeciwstawić; Jigoro miał wtedy dwadzieścia dwa lata, był pełen wigoru i wcześniej uczył się ju-jutsu. Tsunetoshi dzięki swej doskonałej technice zawsze znalazł słaby punkt u Kano i rzucał go w elegancki sposób,podziwiany przez Tsunejiro Tomitę i Shiro Saigo. Ale czasami zdarzało się, że to Kano rzucał Iikubo za pomocą uki-goshi lub harai-goshi, które były jego ulubionymi technikami. Ze względu na wiek – miał już ponad czterdzieści lat – Iikubo zwykle kończył trening wcześniej, gdyż brakowało mu tchu. Podczas ćwiczeń w Eishoji Tsunetoshi brał udział w randori lecz po przeniesieniu dojo do Kojimachi
Nibancho ćwiczył już tylko kata.
Uczestnikom ćwiczeń podawano wtedy napój chłodzący sporządzony z prażonej kukurydzy, zimnej wody i sfermentowanego cukru. W tamtych czasach napój ten był tak popularny jak obecnie kawa i podawano go w licznych restauracjach. Od czasu do czasu, okresowo rząd zabraniał konsumpcji tego napitku; jego
nadużywanie uważano za nierozsądne, ponieważ dzięki sfermentowanemu cukrowi zawierał pewien procent alkoholu. Podawanie napoju chłodzącego w dojo, po ćwiczeniach, uważano za wielki przywilej.
W styczniu 1883 roku Jigoro Kano i jego uczniowie przeprowadzili się ze świątyni Eishoji do domu Yoshio Tanaki. Dom ten znajdował się tam, gdzie obecnie stoi budynek uniwersytetu Senshu. Kano musiał się przeprowadzić, gdyż nadal uczył w Gakushuin, a ponadto dziesięć godzin tygodniowo uczył także w Instytucie Kobunkan. Instytut ten znajdował się bardzo daleko zarówno od Gakushuin, jak i od Eishoji. Z tego więc powodu opuścili świątynię Eishoji. Ponieważ jednak nowe pomieszczenia nie pozwalały na otwarcie dojo, Kano zdecydował się na wykorzystanie w tym celu starej szopy. Szopa ta była tak duża jak pomieszczenie w Eishoji,lecz przy tym ciemna, bardzo zimna w zimie, zaś latem panował tam zaduch. Podłoga był twarda, ale chybanajbardziej przeszkadzały w ćwiczeniach drewniane, stojące pośrodku filary.
Tsunetoshi likubo niezbyt często przychodził do owego dojo. Kano także miał wiele pracy w Kobunkan i nie ćwiczył tak dużo jak przedtem.
Gdy zbliżał się czas ćwiczeń, Tsunejiro Tomita i Shiro Saigo szli do szopy. Okrywając głowy ubraniami do ćwiczeń i chroniąc się w ten sposób przed zimnem. Jeżeli Kano nie mógł przyjść, sami rozpoczynali ćwiczenia ju-jutsu.
Rozkład ćwiczeń wyglądał w ten sposób, że ćwiczono od godziny piętnastej aż do wieczora, a w niedzielę od siódmej godziny rano do południa.
Pewnej niedzieli Shiro Saigo spóźnił się i zobaczył Kano siedzącego pośrodku dojo.
– Jeżeli ktoś przyjdzie, aby się zapisać do naszego dojo – powiędnął Kano – nikogo tu nie zastanie, bo jesteś nieobecny, a więc Saigo spróbuj przychodzić na czas!
Saigo zamarł, usłyszawszy tę uwagę i nigdy już się nie spóźniał.
We wrześniu 1883 roku Kano znowu przeniósł siędo Kojimachi Ue-Nibancho i ponownie zamieszkał wspólnie ze swymi uczniami. Dom ów posiadał ogród, pośrodku którego stała niewielka świątynia shinto. Właścicielem posesji był niejaki Kamiyo.
Najpierw korzystano z maleńkiego pokoju (osiem tatami), później dzięki uprzejmości właściciela zbudowano w ogrodzie dój o o dwunastu tatami. Typowa tatami ma wymiary 188 cm na 94 cm, a gruba jest na 6 cm. Nowa tatami mimo, że mała, miała bardzo wysoką jakość. W dojo znajdowało się też podwyższenie – dla mistrza i gości – oraz shoji w jednym końcu.
Na początku 1884 roku „Księga Życzeń" została zatwierdzona. Tych, którzy byli uczniami Kano od 1882 roku, poproszono o złożenie podpisów.
Jako pierwszy podpisał się będący najstarszym uczniem, Tsunejiro Tomita, a po nim Seiko Higuchi.
Przyrzeczenie brzmiało następująco:
l .Stałem się uczniem judo. Przyrzekam nie zaniechać ćwiczenia bez ważnego powodu.
2. Przyrzekam nie robić nic, co splamiłoby honor naszego dojo.
3. Przyrzekam nie ujawniać sekretów dojo bez pozwolenia mistrza.
4. Przyrzekam, że nie będę nauczał judo bez pozwolenia mistrza.
5. Przyrzekam przestrzegać przepisów dojo podczas nauki, a i później, gdy będę nauczał judo, nigdy nie złamię przepisów.
Każdy podpisał się pędzelkiem umoczonym we własnej krwi. Potem co roku organizowano w Kodokanie różne uroczystości: Kagami-biraki tj. Dzień Nowego Roku, zawody czerwono-białych, miesięczne egzaminy i ceremonie promowania na wyższy stopień. Wówczas ćwiczących było jeszcze niewielu, więc zawody czerwono-białych kończyły się w ciągu dwóch godzin. Obecnie potrzeba na to ponad dziesięciu godzin, a nieraz i więcej.
Dzień, w którym powstała ta Księga, był wielkim wydarzeniem dla Kodokanu. Od tamtego dnia Nihonden Kodokan Judo stało się powszechnie znane.
Tego samego dnia Shiro Saigo i Tsunejiro Tomita otrzymali dyplomy na l dan. To oni pierwsi uzyskali czarne pasy w Kodokanie. Mniej więcej w tym samym czasie uczniami Kodokanu zostali – znani później jako wybitni nauczyciele judo – Śakujiro Yokoyama i Yoshiaki Yamashita.
